Αγωγή κατά μη υπόχρεου προσώπου: Δεν διακόπτεται η παραγραφή- Αγωγή μισθωμάτων κατά Περιφέρειας αντί του πραγματικού υπόχρεου Δήμου (ΑΠ 125/2020)

ΑΠ 125/2020 (πολ.): Αγωγή καταβολής μισθωμάτων κατά της Περιφέρειας, αντί του διαδόχου της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, Δήμου. Την παραγραφή διακόπτει η έγερση αγωγής κατά του πραγματικού υπόχρεου, ενώ η άσκηση αγωγής κατά προσώπου που δεν είναι υπόχρεο δεν επιφέρει διακοπή της παραγραφής υπέρ του δικαιούχου.

«Εξάλλου κατά το άρθρο 263 ΑΚ κάθε παραγραφή που διακόπηκε με την έγερση της αγωγής θεωρείται σαν να μη διακόπηκε, αν η αγωγή απορριφθεί τελεσίδικα για λόγους μη ουσιαστικούς. Αν ο δικαιούχος εγείρει και πάλι την αγωγή μέσα σε έξι μήνες, η παραγραφή θεωρείται ότι έχει διακοπεί με την προηγούμενη αγωγή. Απόρριψη της αγωγής για λόγους μη ουσιαστικούς κατά την έννοια της τελευταίας αυτής διάταξης υπάρχει σε κάθε περίπτωση κατά την οποία η παροχή δικαστικής προστασίας ματαιώνεται για λόγο που δεν ανάγεται στη νομική ή ουσιαστική βασιμότητα της υπό διάγνωση απαίτησης.

Τέτοιοι λόγοι μπορεί να είναι η μη συνδρομή των διαδικαστικών προϋποθέσεων της δίκης, η έλλειψη της ικανότητας δικαστικής παράστασης, η αοριστία της αγωγής και γενικότερα οι λόγοι εκείνοι οι οποίοι, κατά βασική δικονομική αρχή, ερευνώνται πριν από την αξιολόγηση της ύπαρξης και του περιεχομένου της ουσιαστικής αξίωσης και των οποίων η θετική ή αρνητική συνδρομή παρεμποδίζει τη διάγνωσή της.

Ως επανέγερση της αγωγής νοείται η υποβολή νέου αιτήματος παροχής δικαστικής προστασίας από τον ίδιο ενάγοντα ή σε περίπτωση που μεσολαβήσει νόμιμη καθολική ή ειδική διαδοχή από το διάδοχό του κατά του ιδίου εναγομένου ή σε περίπτωση που μεσολαβήσει νόμιμη καθολική ή ειδική διαδοχή των διαδόχων εκείνου, που βασίζεται στην ίδια με την προηγούμενη νομική και ιστορική αιτία.

Ταυτότητα ιστορικής αιτίας υπάρχει όταν τα περιστατικά που συγκροτούν το πραγματικό της νομικής διάταξης που εφαρμόσθηκε στην προηγούμενη δίκη είναι τα ίδια με αυτά που συνθέτουν το πραγματικό της νομικής διάταξης που πρόκειται να εφαρμοσθεί στη νέα δίκη. Η ταυτότητα αυτή υπάρχει και όταν με τη νέα αγωγή επέρχονται οι αναγκαίες διαφοροποιήσεις με τις οποίες συμπληρώνονται οι ασάφειες ή οι ελλείψεις που προκάλεσαν το δικονομικό απαράδεκτο της προηγούμενης αγωγής, αρκεί να μην μεταβάλλεται η ταυτότητα της αξίωσης υπέρ της οποίας πρέπει να παρασχεθεί δικαστική προστασία (ΑΠ 113/2019, ΑΠ 768/2016).

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι, την παραγραφή διακόπτει η έγερση αγωγής κατά του πραγματικού υποχρέου, ενώ η άσκηση αγωγής κατά προσώπου που δεν είναι υπόχρεο δεν επιφέρει διακοπή της παραγραφής υπέρ του δικαιούχου. Τέλος, κατ' άρθρο 94 § 4 στοιχ. 16 Ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης), στο άρθρο 75 § 1 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων προστίθενται αρμοδιότητες "...16. Η μίσθωση ακινήτων για τη στέγαση δημόσιων σχολικών μονάδων, η στέγαση και συστέγαση αυτών και σε περίπτωση συστέγασης ο καθορισμός της αποκλειστικής χρήσης ορισμένων χώρων του διδακτηρίου, από κάθε σχολική μονάδα, καθώς και της κοινής χρήσης των υπολοίπων χώρων και των ωρών λειτουργίας της κάθε συστεγαζόμενης σχολικής μονάδας".

Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό και με την §2 περ. γ' εδ. α' του άρθρου 283 ίδ.ν. η οποία ορίζει ότι "Οι δήμοι και οι περιφέρειες υπεισέρχονται αυτοδικαίως σε πάσης φύσεως υποχρεώσεις και δικαιώματα, εξαιρουμένων των εμπραγμάτων, που βάσει διατάξεων νόμων και κανονιστικών πράξεων συνδέονται με αρμοδιότητες που μεταφέρονται σε αυτούς", συνάγεται ότι α) από τη θέση σε ισχύ του Ν. 3852/2010, ήτοι την 1-1-2011 (άρθρ. 285) αποκλειστικά αρμόδιοι για τη μίσθωση ακινήτων για τη στέγαση δημόσιων σχολικών μονάδων είναι οι κατά τόπους δήμοι, β) ως προς τις ήδη συναφθείσες συμβάσεις μισθώσεως με το ως άνω αντικείμενο επέρχεται εφεξής διαδοχή ex lege ως προς το πρόσωπο του μισθωτή, ο οποίος πλέον είναι ο ΟΤΑ Α' βαθμού, στην περιφέρεια του οποίου κείται το ακίνητο, το οποίο στεγάζει σχολική μονάδα και γ) ως προς τις ήδη γεγεννημένες αξιώσεις επέρχεται ex lege αναδοχή χρέους από το Δήμο, με την έννοια του άρθρου 471 ΑΚ. 

Συνεπώς, μισθωτική αγωγή σχολικού κτιρίου από τον εκμισθωτή μετά την 1-1-2011 ασκείται νομίμως μόνο κατά του δήμου στην περιφέρεια του οποίου κείται το ακίνητο, το οποίο στεγάζει τη σχολική μονάδα, εγειρόμενη δε κατά του αρχικού μισθωτή, ασκείται κατά μη πραγματικού υποχρέου, αφού κατά γενική αρχή του δικαίου άγνοια νόμου δεν επιτρέπεται και επομένως, η αγωγή αυτή δεν διακόπτει, κατ' άρθρο 263 ΑΚ, την παραγραφή υπέρ του πραγματικού υποχρέου Δήμου ως εξ lege διαδόχου του αρχικού μισθωτή νομικού προσώπου. 

Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την παραδεκτή, κατ' άρθρ. 561 § 2 ΚΠολΔ, επισκόπηση, για τις ανάγκες του αναιρετικού ελέγχου, των σχετικών διαδικαστικών εγγράφων, η αναιρεσίβλητη άσκησε αρχικά την από 10-11-2008 αγωγή κατά του ν.π.δ.δ. "Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης" (ΝΑΘ) με την οποία ισχυρίστηκε ότι μίσθωσε ακίνητό της στο εναγόμενο για να το χρησιμοποιήσει ως σχολείο και ζήτησε κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού να της καταβάλει τα μισθώματα από 1-9-2007 έως 12-9-2008 που η τελευταία έκανε χρήση του μισθίου με άκυρη σύμβαση.

Η αγωγή έγινε δεκτή πρωτοδίκως και μετά από έφεση του ν.π.δ.δ. "Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας" ως καθολικού διαδόχου του καταργηθέντος εναγομένου, το Εφετείο Θεσσαλονίκης με την 1510/2011 απόφασή του έκρινε ότι το εναγόμενο υποχρεούται να καταβάλει στην ενάγουσα κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού τα μισθώματα από 1-9-2007 έως 25-10-2007 γιατί έκανε χρήση του μισθίου χωρίς έγκυρη σύμβαση και την απέρριψε για το μετέπειτα αιτούμενο χρονικό διάστημα με την αιτιολογία ότι έκτοτε υπήρχε έγκυρη σύμβαση μισθώσεως.

Στη συνέχεια, η αναιρεσίβλητη άσκησε την από 5-6-2012 (αρ. κατάθ. 19904/21-6-2012) αγωγή, την οποία έστρεψε κατά του ν.π.δ.δ. "Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας" (εκ του νόμου καθολικού διαδόχου της ΝΑΘ) και επικαλούμενη το από 25-10-2007 έγκυρο μισθωτήριο συμβόλαιο του ακινήτου στη ΝΑΘ ως σχολείο ζήτησε την καταβολή των καθυστερούμενων μισθωμάτων από 25-10-2007 έως 12-9-2008. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης με την 25494/2013 απέρριψε τελεσίδικα την αγωγή ως παθητικά ανομιμοποίητη γιατί ήδη πριν την άσκηση της αγωγής είχε επέλθει με το Ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) στερητική αναδοχή χρέους και ως προς τις επίδικες οφειλές οφειλέτης έκτοτε ήταν ο Δήμος ... (από 1-1-2011).

Τέλος, η ενάγουσα - αναιρεσίβλητη άσκησε την υπό κρίση από 9-4-2014 αγωγή κατά του αναιρεσείοντος με το ίδιο περιεχόμενο όπως και η προηγούμενη, την οποία και επέδωσε σ' αυτόν στις 3-9-2014. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης απέρριψε την αγωγή κατ' αποδοχή της ενστάσεως της 5ετούς παραγραφής του άρθρου 90 § 1 Ν. 2362/ 1995 "περί Κώδικος Δημοσίου Λογιστικού" που εφαρμόζεται και επί των ΟΤΑ. Κατ' έφεση δε της αναιρεσίβλητης εκδόθηκε η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, η οποία επί του κρίσιμου ζητήματος της παραγραφής της επίδικης αξιώσεως, δεχόμενη το σχετικό λόγο εφέσεως της αναιρεσίβλητης έκρινε ότι οι ένδικες αξιώσεις "...δεν υπέκυψαν στην προβλεπομένη από τη διάταξη του άρθρου 90 § 1 του ν. 2362/1995 πενταετή παραγραφή, όπως αβασίμως ο εναγόμενος διατείνεται. Η αρξαμένη παραγραφή, από το τέλος των οικονομικών ετών εντός των οποίων γεννήθηκαν οι αξιώσεις της ενάγουσας (31-12-2007 για τα μισθώματα του χρονικού διαστήματος από 25-10-2007 έως 31-12-2007 και 31-12-2008 για τα μισθώματα του χρονικού διαστήματος από 1-1-2008 έως 12-9-2008) διεκόπη με την άσκηση της προγενέστερης υπ' αριθμ. 19904/21-6-2012 αγωγής και έκτοτε άρχισε νέα πενταετής παραγραφή η οποία διεκόπη με την άσκηση της κρινόμενης αγωγής". Και μετά ταύτα, εξαφάνισε την πρωτόδικη και δικάζοντας κατ' ουσίαν δέχθηκε την αγωγή και αναγνώρισε ότι ο εναγόμενος υποχρεούται να καταβάλει στην ενάγουσα ως μισθώματα το εκεί αναφερόμενο χρηματικό ποσό.

Με την κρίση του αυτή το Εφετείο εσφαλμένα εφάρμοσε το άρθρο 263 ΑΚ περί διακοπής της παραγραφής, ενώ, όπως αναπτύχθηκε στη μείζονα σκέψη, δεν έπρεπε να το εφαρμόσει. Και τούτο διότι, όπως και το ίδιο δέχθηκε, η μνημονευόμενη διακοπτική της παραγραφής υπ' αριθμ. 19904/21-6-2012 αγωγή ασκήθηκε κατά νομικού προσώπου μη υποχρέου, αφού ήδη από 1-1-2011 ήτοι σε χρονικό σημείο προγενέστερο της εγέρσεως της αγωγής αυτής, με το άρθρο 94 § 4 στοιχ. 16 Ν. 3852/2010 είχε επέλθει ex lege στερητική αναδοχή χρέους ως προς τις οφειλές του μισθωτή, οφειλέτης των οποίων κατέστη εξ ολοκλήρου έκτοτε ο αναιρεσείων Δήμος ..., στον οποίο η αγωγή εκείνη δεν επιδόθηκε. Έπρεπε στην περίπτωση αυτή που μεσολάβησε νόμιμη ειδική διαδοχή, η αγωγή να ασκηθεί κατά του πραγματικού υποχρέου Δήμου ....

Επομένως, η υπό κρίση αγωγή δεν αποτελεί επανέγερση της προηγούμενης, κατά την έννοια του άρθρου 263 ΑΚ, αφού δεν υπάρχει ταυτότητα των διαδίκων, και δεν διακόπτει την παραγραφή. Κατ' ακολουθίαν, ο πρώτος από τον αριθμ. 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο αποδίδεται στο Εφετείο η σχετική πλημμέλεια, πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος, μη ερευνουμένων των λοιπών (λόγων), καθόσον η αναιρετική εμβέλεια του πρώτου που έγινε δεκτός στο σύνολο της προσβαλλόμενης με την αναίρεση απόφασης καθιστά αλυσιτελή την εξέταση αυτών».(areiospagos.gr)

Σχόλια