Άρειος Πάγος -Απόφαση 13/2024 (Ζ, Ποινικές): Ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορός του πρέπει πάντοτε να είναι ο τελευταίος ομιλών, κυρίως μετά το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας για να αναπτύξει με βάση τη διεξαχθείσα αυτή διαδικασία την υπεράσπισή του κατά της κατηγορίας, ώστε από την όλη γενόμενη συζήτηση να παραμένει νωπή κατά την τελική διάσκεψη προς κρίση του δικάζοντος δικαστηρίου η άποψη της υπεράσπισης.
«Σύμφωνα με το άρθρο 510 παρ.1 ΚΠΔ "Ως λόγοι για να
αναιρεθεί η απόφαση μπορεί να προταθούν μόνο: Α) η απόλυτη ακυρότητα που συνέβη
κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο (άρθρο 171). Κατά δε τη διάταξη του άρθρου
171 παρ.1 περ. δ' του ΚΠΔ, σε συνδυασμό με το άρθρο 174 παρ.1 εδ. α' του ίδιου
Κώδικα, απόλυτη ακυρότητα που λαμβάνεται αυτεπαγγέλτως υπόψη από το Δικαστήριο
σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και στον Άρειο Πάγο ακόμη, προκαλείται: "1.
Αν δεν τηρηθούν οι διατάξεις που καθορίζουν α)...,β)..., γ)..., δ) την εμφάνιση,
την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση του κατηγορουμένου ή του προσώπου στο οποίο
αποδίδεται η πράξη κατά την προκαταρτική εξέταση και την άσκηση των δικαιωμάτων
που τους παρέχονται από το νόμο, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των
δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, το Διεθνές Σύμφωνο για
τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και τον Χάρτη Θεμελιωδών Ελευθεριών της
Ε.Ε.". Κατά δε το άρθρο 367 του ίδιου Κώδικα "1. Όταν τελειώσει η
αποδεικτική διαδικασία, ο διευθύνων τη συζήτηση δίνει το λόγο στον εισαγγελέα,
έπειτα στον παριστάμενο για την υποστήριξη της κατηγορίας, ο οποίος δεν μπορεί
να επεκταθεί στο θέμα της ποινής που πρέπει να επιβληθεί και τέλος δίνει το
λόγο στον κατηγορούμενο.2... 3. Ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορός του έχει πάντοτε
το δικαίωμα να μιλήσει τελευταίος". Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι
είναι υποχρεωτικό να δοθεί ο λόγος από τον διευθύνοντα τη συζήτηση στον
εισαγγελέα και τους διαδίκους, σύμφωνα με την παραπάνω κανονισμένη σειρά, στον
δε κατηγορούμενο και τον συνήγορό του, και αν ακόμη δεν ζητήθηκε από αυτούς,
και μάλιστα έτσι ώστε αυτός να έχει πάντοτε το δικαίωμα να μιλήσει τελευταίος.
Ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορός του πρέπει πάντοτε να είναι ο τελευταίος ομιλών,
κυρίως μετά το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας για να αναπτύξει με βάση τη
διεξαχθείσα αυτή διαδικασία την υπεράσπισή του κατά της κατηγορίας, ώστε από
την όλη γενόμενη συζήτηση να παραμένει νωπή κατά την τελική διάσκεψη προς κρίση
του δικάζοντος δικαστηρίου η άποψη της υπεράσπισης. Το δικαίωμα τούτο "της
τελευταίας λέξης" δικαιολογείται όχι μόνο από τη δυσμενή θέση του
κατηγορουμένου στην κύρια δίκη, αλλά και από αυτήν την ίδια την ιδιότητα του
κατηγορουμένου που προϋποθέτει για την αντίκρουση της κατηγορίας και των
αντιθέτων επιχειρημάτων, την προηγούμενη γνώση τους. Η παράβαση των ως άνω
διατάξεων του άρθρου 367 ΚΠΔ, επιφέρει απόλυτη ακυρότητα, κατά το άρθρο 171
παρ.1 δ' του ΚΠΔ, γιατί αφορά στην υπεράσπιση του κατηγορουμένου και στην
άσκηση των δικαιωμάτων που παρέχονται σε αυτόν και ρητά θεσπίζονται από το
νόμο, για την οποία (παράβαση) ιδρύεται λόγος αναίρεσης της απόφασης, σύμφωνα
με το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α' του ΚΠΔ (ΑΠ 520/2023, ΑΠ 491/2023, ΑΠ 786/2022,
543/2022, ΑΠ 211/2021 , ΑΠ 1279/2019, ΑΠ 1186/2019 , ΑΠ 1094/2019, ΑΠ 1886/2017,
ΑΠ 605/2017, ΑΠ 1253/2013 ).
Στην προκειμένη περίπτωση με τις από τις από 24.5.2023 αιτήσεις αναίρεσης,
οι αναιρεσείοντες R. N. και B. H. J. I., ο μεν πρώτος με το μοναδικό λόγο και ο
δεύτερος με τον πρώτο λόγο αυτών, προβάλλουν απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας
από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α' ΚΠΔ, με την ακόλουθη αιτίαση, με την οποία
αποδίδουν την αντίστοιχη πλημμέλεια στην προσβαλλόμενη απόφαση και ειδικότερα
ότι δεν δόθηκε από τη διευθύνουσα τη συζήτηση στους ίδιους ή τους συνηγόρους
τους, ο λόγος επί της ενοχής. Από την επιτρεπτή, για τις ανάγκες του
αναιρετικού ελέγχου, επισκόπηση των πρακτικών της προσβαλλόμενης απόφασης στη
16η σελίδα αυτών προκύπτει, ότι μετά τη λήξη της αποδεικτικής διαδικασίας η
Πρόεδρος έδωσε το λόγο στην Εισαγγελέα, η οποία ανέπτυξε την κατηγορία και πρότεινε
την ενοχή των κατηγορουμένων, ενώ δεν προκύπτει, ότι στη συνέχεια έδωσε το λόγο
στους παρόντες κατηγορούμενους και στους παριστάμενους συνήγορους αυτών επί της
ενοχής. Η αναφορά στα πρακτικά, ότι "Κατόπιν η Πρόεδρος ρώτησε διαδοχικά
τους κατηγορούμενους αν έχουν να προσθέσουν οτιδήποτε για την υπεράσπισή τους,
και αφού αυτοί απάντησαν αρνητικά, κήρυξε περαιωμένη τη συζήτηση της
υπόθεσης", δεν καλύπτει την ως άνω παράλειψη της Προέδρου, διότι η εν λόγω
ερώτηση είναι σαφές ότι αναφέρεται στη διάταξη του άρθρου 366 ΚΠΔ περί
συμπληρωματικών ερευνών και συγκεκριμένα για το αν υπάρχει ανάγκη για κάποια
συμπληρωματική εξέταση ή διευκρίνηση και όχι σε αυτήν της ως άνω διάταξης του
άρθρου 367 παρ.1 ΚΠΔ. Έτσι το δικαστήριο της ουσίας υπέπεσε στην πλημμέλεια της
απόλυτης ακυρότητας που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο, λόγω
παραβίασης των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων. Κατά συνέπεια τούτων, λόγος
αναίρεσης του πρώτου αναιρεσείοντος R. N. και ο πρώτος λόγος αναίρεσης του
δεύτερου αναιρεσείοντος B. H. J. I., από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α' του ΚΠΔ,
με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για απόλυτη ακυρότητα,
συνισταμένη στο ότι δεν δόθηκε ο λόγος στους κατηγορουμένους ή στους συνηγόρούς
τους πριν απαγγελθεί η απόφαση για την ενοχή, είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει
δεκτός, παρέλκει δε η έρευνα των λοιπών λόγων αναίρεσης του B. H. J. I., λόγω
της πλήρους αναιρετικής εμβέλειας του ανωτέρω γενόμενου δεκτού. Επομένως πρέπει
να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση
στο ίδιο Δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από δικαστές άλλους, από αυτούς που
δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠΔ)». (δημοσίευση απόφασης areiospagos.gr)
Σχόλια