Η παθητική και αναποτελεσματική εκπροσώπηση από δικηγόρο σε δίκη για εγκλεισμό σε ψυχιατρείο παραβίασε το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια (ΕΔΔΑ)

Σημαντική απόφαση εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Čutura v. Croatia (αρ.αίτησης 55942/15, απόφαση της 10.1.2019), όπου έκρινε ότι η παθητική στάση του δικηγόρου που ορίστηκε από το κράτος σε δίκη με αντικείμενο τον εγκλεισμό σε ψυχιατρείο συνιστούσε αναποτελεσματική εκπροσώπηση του προσφεύγοντος και συνεπώς παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθέρια και στην ασφάλεια (άρθρο 5 παρ.1 ΕΣΔΑ).

Σύμφωνα με το ιστορικό της υπόθεσης, ο προσφεύγων, Dragan Čutura, διατάχθηκε από δικαστήριο να μπει σε ψυχιατρικό νοσοκομείο, αφού είχε προηγούμενος κριθεί ένοχος από τοπικό δικαστήριο για απειλές προς τους γείτονές του. Το δικαστήριο διέταξε τη μεταφορά του από τις φυλακές σε ψυχιατρικό ίδρυμα καθώς θεώρησε ότι αποτελούσε κίνδυνο το κοινωνικό σύνολο. Ο  προσφεύγων άσκησε έφεση κατά της απόφασης του δικαστηρίου, η οποία απορρίφθηκε. Τον Απρίλιο του 2014 το δικαστήριο του Ζάγκρεμπ διέταξε τον εγκλεισμό του στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Vrapče για έξι μήνες ενώ στη συνέχεια διέταξε να παραταθεί η περίοδος του εγκλεισμού του και το Περιφερειακό Δικαστήριο συμφώνησε να παρατείνει τον εγκλεισμό για ένα ακόμη έτος.

Ο πατέρας του προσφεύγοντος αμφισβήτησε την απόφαση αυτή, ισχυριζόμενος ότι ο διορισθείς δικηγόρος του γιου του είχε παθητική στάση στο ακροατήριο και ήταν αναποτελεσματικός καθώς και ότι η οικογένεια δεν είχε ενημερωθεί για τις διαδικασίες εγκλεισμού του στο ψυχιατρείο. Οι εφέσεις του πατέρα απορρίφθηκαν και ο Čutura αφέθηκε ελεύθερο υπό όρους τον Αύγουστο του 2015.

Με βάση το άρθρο 5 § 1 (δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια / άτομα με αναπηρία), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι δεν τηρήθηκαν οι δικονομικές εγγυήσεις κατά τη διαδικασία σχετικά με τον ακούσιο εγκλεισμό του στο ψυχιατρικό νοσοκομείο. Επίσης, υπέβαλλε καταγγελία σχετικά με την αρχική ποινική διαδικασία σύμφωνα με το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη σε ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο).

Το ΕΔΔΑ επισήμανε ότι, αν και ο προσφεύγων είχε προσλάβει εξειδικευμένο δικηγόρο της επιλογής του στην αρχή της ποινικής δίκης, τα εθνικά δικαστήρια διόρισαν άλλο δικηγόρο στη δίκη αναφορικά με τον εγκλεισμό στο νοσοκομείο. Ο δεύτερος αυτός δικηγόρος, για λόγους άγνωστους αντικαταστάθηκε με άλλον, ο οποίος ήταν παθητικός παρατηρητής στο πλαίσιο της ακροαματικής διαδικασίας παράτασης του ακούσιου εγκλεισμού του προσφεύγοντος. Συγκεκριμένα, ο δικηγόρος δεν είχε απευθυνθεί στον προσφεύγοντα ή στον δικαστή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, δεν είχε προσπαθήσει να επικοινωνήσει με τον προσφεύγοντα ή με την οικογένεια του και δεν υπέβαλε ερωτήσεις και έγγραφα εξ ονόματος του Čutura κατά τη διάρκεια της μεταγενέστερης ακρόασης.

Όπως σημειώνεται στην απόφαση του ΕΔΔΑ, τα δικαστήρια, παρότι γνώριζαν την παθητική στάση του δικηγόρου, δεν κατάφεραν να διασφαλίσουν ότι ο προσφεύγων εκπροσωπήθηκε με αποτελεσματικό τρόπο και ότι τηρήθηκαν οι δικονομικές εγγυήσεις που επιτάσσει η ΕΣΔΑ. Και αυτό παρά το γεγονός ότι είχαν την ευθύνη εποπτείας των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Ακόμη δεν προέκυψε από τα στοιχεία της δικογραφίας ότι ο δικαστής είχε ενημερώσει τον προσφεύγοντα για τα δικαιώματά του λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή του στην ακρόαση, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε βάσιμος λόγος για τον εγκλεισμό του. Επιπλέον, το δικαστήριο αγνόησε την οικογένεια του προσφεύγοντος, η οποία είχε φέρει αντίρρηση  στην παράταση του εγκλεισμού του προσφεύγοντος.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι εθνικές αρχές δεν πληρούσαν τις αναγκαίες διαδικαστικές προϋποθέσεις για την παράταση του ακούσιου εγκλεισμού του Čutura στο ψυχιατρείο και συνεπώς υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ.

Ως προ το άρθρο 6 παρ.1 το ΕΔΔΑ δεν έκρινε ως αναγκαία την έκδοση  χωριστής απόφασης επί της καταγγελίας του αιτούντος.

Τελικά, το Δικαστήριο καταδίκασε την Κροατία να καταβάλει στον προσφεύγοντα 10.000 ευρώ ως αποζημίωση για ηθική βλάβη και  1.730 ευρώ για δικαστικά έξοδα. (legalnews24.gr/ECHR)

Δείτε την Απόφαση εδώ