Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Παραβίαση δικαιωμάτων των καταναλωτών από τα e-shops. Πρόταση τροποποίησης του Κανονισμού 2006/2004

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε Πρόταση τροποποίησης του Κανονισμού 2006/2004, με γνώμονα την πιο ολοκληρωμένη προστασία των καταναλωτών στον τομέα του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου. Σύμφωνα με την Έκθεση Συνεπειών που συνοδεύει την πρόταση τροποποίησης του Κανονισμού αλλά και τη σχετική Ανακοίνωση της Ε.Ε., βάσει αντιπροσωπευτικού δείγματος πέντε (5) διαδικτυακών τομέων

(ένδυση, ηλεκτρονικά αγαθά, ψυχαγωγία, καταναλωτική πίστη και ταξιδιωτικά πακέτα):

√ το 37% των ευρωπαϊκών ηλεκτρονικών καταστημάτων και εταιρειών ηλεκτρονικών κρατήσεων δεν τηρούν βασικά δικαιώματα των καταναλωτών.

√ Το 68% των 37.000 διασυνοριακών αναφορών που υποβλήθηκαν στα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτή το 2015 αφορούσαν διασυνοριακές αγορές που πραγματοποιήθηκαν ηλεκτρονικά.

√ Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, βάσει δειγματοληπτικού ελέγχου που πραγματοποιήθηκε σε ηλεκτρονικά καταστήματα που δραστηριοποιούνται στους πέντε ανωτέρω τομείς, προέκυψε ότι άνω του 20% των ιστοσελίδων δεν παρείχε σαφή ενημέρωση σχετικά με το δικαίωμα υπαναχώρησης στην περίπτωση των εξ αποστάσεως συμβάσεων που συνάπτουν με τους καταναλωτές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει στην ίδια Έκθεση ότι η μη αποτελεσματική εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την προστασία του καταναλωτή, μεταφράζεται σε απώλεια για τους καταναλωτές που αγοράζουν ηλεκτρονικά σε διασυνοριακές συναλλαγές ύψους 770 εκ. ευρώ περίπου, ετησίως. Εκτιμάται, ότι, με την προωθούμενη τροποποίηση και την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της νομοθεσίας, η ετήσια απώλεια για τους καταναλωτές από τα 770 εκ. ευρώ, θα μειωθεί κατά 30%, και θα ανέρχεται σε 539 εκ. ευρώ περίπου ετησίως.

Βασικές αλλαγές που επιφέρει ο νέος Κανονισμός

Α. Ευρωπαϊκός συντονισμός και ενιαία διαδικασία επέμβασης των εθνικών αρχών εφαρμογής

Με την Πρόταση Κανονισμού ισχυροποιείται ο υφιστάμενος μηχανισμός, ώστε να επιτρέπει τη συντονισμένη δράση, με μια ενιαία διαδικασία, όλων των εμπλεκόμενων εθνικών αρχών για την αντιμετώπιση παραβιάσεων της καταναλωτικής νομοθεσίας στις on lineδιασυνοριακές συναλλαγές. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται η δυνατότητα απευθείας διαπραγμάτευσης των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν τις βλαπτικές πρακτικές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, εφόσον, η διαπραγμάτευση αυτή δεν ευοδωθεί, οι εθνικές αρχές συνεννοούνται για το ποιά από αυτές θα επιληφθεί, με γνώμονα την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη παρέμβασης και την εξοικονόμηση πόρων.

Β. Αναβάθμιση του ρόλου των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή και των ενώσεων καταναλωτών και προμηθευτών

Υπό το νέο σύστημα εποπτείας, προειδοποιήσεις προς τις εθνικές αρχές εφαρμογής και προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον έγκαιρο εντοπισμό εκτεταμένων παραβιάσεων εκ μέρους προμηθευτή μπορούν να γίνονται, τόσο από τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτή, όσο και από τις ενώσεις των καταναλωτών και των προμηθευτών, με τήρηση της απαιτούμενης εμπιστευτικότητας.

Γ. Ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των εθνικών αρχών εφαρμογής της καταναλωτικής νομοθεσίας

Με τους νέους κανόνες εποπτείας, οι αρμόδιες εθνικές αρχές (στην Ελλάδα η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και προστασίας Καταναλωτή) θα είναι έχουν ενιαίες αρμοδιότητες που καλύπτουν με επάρκεια και τον τομέα των ηλεκτρονικών συναλλαγών και ιδίως θα μπορούν, μεταξύ άλλων:

● Να ελέγχουν, εάν οι ιστότοποι εφαρμόζουν γεωγραφικό αποκλεισμό καταναλωτών ή προσφέρουν όρους μετά την πώληση, οι οποίοι δεν συμβαδίζουν με τους κανόνες της ΕΕ (π.χ. μη διασφάλιση του δικαιώματος της αναιτιολόγητης υπαναχώρησης εντός 14 ημερών).

● Να ζητούν την άμεση απόσυρση των ιστότοπων που εμπλέκονται σε απάτες και κλείσιμο σχετικών λογαριασμών σε κοινωνικά δίκτυα.

● Να προχωρούν σε άμεση διακοπή λειτουργίας των ηλεκτρονικών καταστημάτων, ώστε να μην εξαπατηθούν και άλλοι καταναλωτές.

● Να ζητούν πληροφορίες από υπηρεσίες καταχώρισης ιστοτόπων, παρόχους υπηρεσιώνinternet και τράπεζες, ώστε, σε περίπτωση απάτης, να μπορούν να εντοπίσουν άμεσα την ταυτότητα του υπεύθυνου επιχειρηματία της ιστοσελίδας.

●Να επιβάλλουν πρόστιμα και να διασφαλίζουν την καταβολή αποζημίωσης για καταναλωτές των οποίων παραβιάζονται τα δικαιώματα σε διασυνοριακό επίπεδο.

● Να πραγματοποιούν ελέγχους με τη μορφή των “δοκιμαστικών αγορών”, καθώς και να διεξάγουν “μυστικές αγορές” (mystery shopping), προκειμένου να διαπιστώσουν απευθείας τυχόν παραβιάσεις της καταναλωτικής νομοθεσίας.

Κατευθυντήριες γραμμές για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει, επίσης, κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, μεταξύ άλλων, για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που θέτει ο ψηφιακός κόσμος, αποσαφηνίζοντας θέματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στον τομέα των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Στο πλαίσιο αυτό ορίζεται ότι:

► Οποιαδήποτε διαδικτυακή πλατφόρμα που μπορεί να χαρακτηριστεί «εμπορική» καιπροωθεί ή πωλεί αγαθά, υπηρεσίες ή ψηφιακό περιεχόμενο στους καταναλωτές πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι εμπορικές πρακτικές που εφαρμόζει συμμορφώνονται πλήρως με το δίκαιο προστασίας του καταναλωτή της ΕΕ.

►Οι πλατφόρμες πρέπει να αναφέρουν σαφώς ότι οι κανόνες για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων δεν ισχύουν για ιδιώτες που πωλούν προϊόντα, ενώ οι μηχανές αναζήτησης θα πρέπει να κάνουν σαφή διάκριση μεταξύ πληρωμένων καταχωρίσεων και πραγματικών αποτελεσμάτων φυσικής αναζήτησης.

► Ενδιάμεσοι (π.χ. πρακτορεία) που δραστηριοποιούνται ηλεκτρονικά (on line) δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε παραπλανητικές δηλώσεις ή καταχωρήσεις σχετικά με την περιορισμένη διαθεσιμότητα προϊόντος ή υπηρεσίας, π.χ. “ένα τελευταίο δωμάτιο διαθέσιμο”, τη στιγμή που αυτό αφορά, π.χ., την κράτηση μέσω της συγκεκριμένης πλατφόρμας και όχι μέσω του δικτύου κράτησης του ίδιου του ξενοδοχείου όπου υπάρχουν και άλλα διαθέσιμα δωμάτια.

Να σημειωθεί ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές είναι σταθερά ένας από τους 5 βασικούς λόγους για τους οποίους προσφεύγουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές στα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτή. (eccgreece.gr)