Ενοποίηση δικαστηρίων και εξέλιξη των Ειρηνοδικών

Ανάρτηση στην διαβούλευση του νομοσχεδίου περί της ενοποίησης σχετικά με τα άρθρα 7 και 8 που αφορούν στην εξέλιξη των ειρηνοδικών.

Των Αφροδίτης Σακελλαροπουλου και Πάνου Βασταρουχα

Στο πλαίσιο της τρέχουσας αναδιάρθρωσης του ελληνικού δικαστικού συστήματος, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε της προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης προκειμένου η μετάβαση του υπηρεσιακού καθεστώτος των  Ελλήνων  Ειρηνοδικών να λάβει χώρα με διασφάλιση της μισθολογικής τους εξομοίωσης καθώς και με διασφάλιση της παραμονής τους στον τόπου όπου ήδη υπηρετούν. Mας βρίσκει επομένως απόλυτα σύμφωνους η κατά το άρθρο 8 του νομοσχεδίου πρόταση της ειδικής επετηρίδας, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση όμως να οδηγεί στην εξέλιξη μέχρι τον βαθμό του Προέδρου Εφετών ούτως ώστε και η ισότιμη ένταξη των Ειρηνοδικών να επιτευχθεί ενόψει της άσκησης ίδιων καθηκόντων και να μην περιπλέκεται το ζήτημα του έτερου εντασσομένου κλάδου των πρωτοδικών με μία άμεση ένταξή μας στην δική τους επετηρίδα. 

Συγκεκριμένα, θεωρούμε ότι η ανάληψη ιδίων καθηκόντων με τους συναδέλφους του πρώτου βαθμού είναι αυτονόητη με την παράλληλη με αυτούς εξέλιξη άλλως oι Ειρηνοδίκες υφίσταντο δυσμενή διάκριση όσον αφορά ζητήματα προαγωγής και εξέλιξης σε σχέση με τους λοιπούς δικαστές του πρώτου βαθμού. Οι ειρηνοδίκες, με δεδομένο το νέο νόμο, θα ασκούν  στην πράξη τα ίδια καθήκοντα με τους λοιπούς συναδέλφους τους, επομένως επιβάλλεται να τύχουν ίσης μεταχείρισης ως προς το μείζον ζήτημα της εξέλιξής τους. 

Με το παρόν άρθρο, στους Ειρηνοδίκες Α τάξης δεν προβλέπονται θέσεις Προέδρων Πρωτοδικών αφού δεν καταλαμβάνουν αυτές στα Πρωτοδικεία ούτε συστήνονται νέες ενώ οι Ειρηνοδίκες των λοιπών τάξεων θα στοιβαχθούν για πάντα στον βαθμό του Πρωτοδίκη έως την αφυπηρέτησή τους, ασκώντας ακριβώς τα ίδια καθήκοντα με όλους τους Πρωτοδίκες. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, οι Ειρηνοδίκες, αν και ισότιμοι και ισόβιοι δικαστικοί λειτουργοί, ασκούντες ακριβώς τα ίδια με τους συναδέλφους τους καθήκοντα, να μην προάγονται στο βαθμό του Εφέτη και του Προέδρου Εφετών, να στερούνται τις μισθολογικές αποδοχές του Εφέτη στα 24 έτη που δικαιούνταν μέχρι τώρα αλλά και να στερηθούν το δικαίωμα συνταξιοδότησης στα 67 έτη ως Πρόεδροι Εφετών, όπως προβλέπει το άρθρο 88 παρ.5 Συντάγματος. 

Αφού λοιπόν σύμφωνα με το άρθρα 5 του νομοσχεδίου τα καθήκοντα το τα οποία θα ανατεθούν και θα  εκτελούν οι νυν Ειρηνοδίκες θα είναι  εντελώς  ίδια, επιβάλλεται οι νυν Ειρηνοδίκες να τύχουν της ανάλογης υπηρεσιακής αντιμετώπισης με τους λοιπούς συναδέλφους τους. Η διαφορετική μεταχείριση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από το επιχείρημα της διαδικασίας επιλογής στο δικαστικό σώμα, δηλαδή από την εκπαίδευση ενός έτους που δεν έτυχαν Ειρηνοδίκες, που τώρα έχουν συμπληρώσει στην Υπηρεσία τουλάχιστον 4  ευδόκιμα έτη δικαστικής εμπειρίας στην πολιτική δικαιοσύνη ως Δικαστές μονομελών συνθέσεων, στην ποινική δικαιοσύνη ως δικαστές μετέχοντας σε τριμελή πλημμελειοδικεία και ως προανακριιτέςπληθώρας υποθέσεων.

Επιτρέψτε μας να υπογραμμίσουμε πρώτα και κύρια τον πρωταρχικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι σχεδόν 900 Έλληνες Ειρηνοδίκες στην απονομή της δικαιοσύνης Οι Έλληνες Ειρηνοδίκες είναι πλέον κάτοχοι μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, που εισήλθαν στο δικαστικό σώμα στην ηλικία των 35 ετών, πολλοί δε έχουν συμπληρώσει 20 έτη σκληρής δουλειάς στο δικαστικό σώμα, μέχρι πριν δύο έτη χρεώνονταν ετησίως  ένα τεράστιο όγκο υποθέσεων όχι μόνο υπερχρεωμένων αλλά και τακτικών διαδικασιών και δη δύσκολων ενοχικών υποθέσεων, δεδομένου ότι η φύση των ενοχικών υποθέσεων έχει μεταβληθεί ανεξαρτήτως ποσού, ειδικών διαδικασιών , δεδομένου ότι η πλειονότητα των εργατικών υποθέσεων πλέον έχει μεταβεί στο Ειρηνοδικείο λόγω της μείωσης των μισθών καθώς και της περίπλοκης πλέον εκουσίας δικαιοδοσίας. Η δε εμπειρία τους αυτή είναι εντελώς άδικο να μηδενισθεί με την τοποθέτησή τους στην γενική επετηρίδα σα να είναι νεοδιοριζόμενοι. 

Επομένως, οι διακρίσεις κατά των Ειρηνοδικών που  αφορούν την υπηρεσιακή τους στασιμότητα στον βαθμό του Πρωτοδίκη στην ειδική επετηρίδα και την τοποθέτησή τους κάτω από τον τελευταίο Πρωτοδίκη στην γενική επετηρίδα, προσκρούει σε μία σειρά διατάξεων του διεθνούς καθώς και του ενωσιακού δικαίου. 

Ενδεικτικά προσκρούει: 

1) στο άρθρο 14 της ΕΣΔΑ, το οποίο απαγορεύει τις διακρίσεις «λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσης, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής εις εθνικήν μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ή άλλης καταστάσεως» 

2) στο άρθρο Ε του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, οι λόγοι απαγορευμένων διακρίσεων του οποίου δεν είναι εξαντλητικοί (International Association Autism Europev. France), 

3) στο Άρθρο 21 - Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο  προβλέπει επίσης απαγόρευση των διακρίσεων, που περιλαμβάνει μη εξαντλητικό κατάλογο λόγων, όπως υποδηλώνει το επίρρημα «ιδίως», 

4) στο άρθρο 4 παράγραφος 3 του ΕΚΧ , το οποίο αναγνωρίζει το δικαίωμα των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, για ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας. 

Αντίστοιχη με την περίπτωση των Ελλήνων Ειρηνοδικών νομολογία που έχει διαμορφωθεί στα ευρωπαϊκά δικαστήρια και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι η υπόθεση των Ιταλών Ειρηνοδικών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων, Associazione Nazionale Giudicidi Pace κατά Ιταλίας, προσφυγή αριθ. 102/2013, 2016),  2) απόφαση της 27ης Φεβρουαρίου 2018, Associação Sindicaldos Juízes Portugueses, (ΔΕΕ),  3) απόφαση της 5ης Νοεμβρίου 2019, Επιτροπή κατά Πολωνίας . 

Εξάλλου, ως βασικές συνιστώσες της ανεξαρτησίας, το ΔΕΕ αναφέρει μεταξύ άλλων και την καταβολή στα μέλη αυτά αποδοχών των οποίων το επίπεδο τελεί σε αναλογία με τη σπουδαιότητα των καθηκόντων τους, στην δε περίπτωση των ελλήνων ειρηνοδικών η δικαστική ανεξαρτησία υποδαυλίζεται, αφού για ίση εργασία θα έχουν μηδαμινή εξέλιξη καθώς  και αντίστοιχες με την στασιμότητα αποδοχές.

Ο συνεχιζόμενος εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ των Ελλήνων Ειρηνοδικών και των ελληνικών αρχών και των αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον, θα επιτρέψει την θέσπιση αποτελεσματικών μέτρων που θα συμπληρωθούν στο παρόν νομοσχέδιο. Ανάμεσά τους:

Α) η νομοθετική πρόβλεψη παράλληλης επετηρίδας με δυνατότητα εξέλιξης των νυν Ειρηνοδικών μέχρι τον βαθμό του Εφέτη με τις ανάλογες προβλεπόμενες προϋποθέσεις, υπό την προϋπόθεση συστάσεως νεοπαγών θέσεων Εφετών,

Β) η νομοθετική πρόβλεψη της δυνατότητας ένταξης στην γενική επετηρίδα με μπόνους 4 ετίας υπέρ των νυν Πρωτοδικών ετησίως υπό την προϋπόθεση της συστάσεως νεοπαγών θέσεων Προέδρων Πρωτοδικών,

Γ) η νομοθετική εξασφάλιση της καταβολής των αποδοχών του Εφέτη στους πρώην Ειρηνοδίκες που θα έχουν συμπληρώσει 24 έτη προϋπηρεσίας , ως ήδη προβλέπεται, ανεξαρτήτως αν προλάβουν ή θελήσουν να προαχθούν στον βαθμό αυτό,

Δ) η εξειδίκευση των καθηκόντων στους Έλληνες δικαστικούς λειτουργούς κυρίως του πρώτου βαθμού, ως άλλωστε έχει υποδείξει η Παγκόσμια Τράπεζα δια της γνωμοδοτήσεώς της και ως εφαρμόζεται σε άπαντα τα ευρωπαϊκά κράτη δικαίου συμπεριλαμβανομένων των βαλκανικών κρατών καθώς και αυτών του πρώην ανατολικού μπλοκ.

Είμαστε βέβαιοι ότι το ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης θα συνεχίσει τον ανοικτό και ειλικρινή διάλογο με τους Ειρηνοδίκες , με στόχο την εξεύρεση κοινών λύσεων σε τρέχοντα ζητήματα, κινούμενο στα πρότυπα και τις κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη.

* Η Αφροδίτη Σακελλαροπούλου και ο Πάνος Βασταρούχας είναι Πταισματοδίκες

Δείτε επισης: Σε διαβούλευση το σχέδιο νόμου για την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας και την αναδιάρθρωση των δικαστηρίων