Η έννοια του Υπαλλήλου στα Υπηρεσιακά Αδικήματα του Ποινικού Κώδικα

του Βαγγέλη Ζαφειριάδη, Νομικού

Βάσει του νέου άρθρου 237Β ΠΚ, προσδιορίζεται η έννοια του υπαλλήλου για τα αδικήματα των ΠΚ 235 και 236. Συγκεκριμένα, <<υπάλληλοι θεωρούνται και όσοι υπηρετούν μόνιμα ή μη και με οποιαδήποτε ιδιότητα ή σχέση σε οργανισμούς ή επιχειρήσεις οποιασδήποτε νομικής μορφής που ανήκουν εξ ολοκλήρου ή κατά την πλειοψηφία των μετοχών τους στο Κράτος, σε οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή των οποίων τη διοίκηση διορίζει εξ ολοκλήρου ή κατά πλειοψηφία το Κράτος ή οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης ή τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου>>. Υπάλληλος, κατά την έννοια του ΠΚ 13, στοιχ.α', είναι <<εκείνος στον οποίο νόμιμα έχει ανατεθεί, έστω και προσωρινά, η άσκηση υπηρεσίας δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής ή άλλου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου>>.

Δεν μπορούν να θεωρηθούν υπάλληλοι βοηθητικά πρόσωπα, όπως ο κηπουρός, η καθαρίστρια, ο security, ακόμα κι αν ανήκουν σε δημόσιο οργανισμό. Ορθώς  δεν περιλαμβάνονται πλέον στην υπαλληλική έννοια οι υπάλληλοι τραπεζών που εδρεύουν στην Ελλάδα, αλλά και οι υπάλληλοι των ΝΠΙΔ που λαμβάνουν χρηματοδότηση από το Δημόσιο, από ΝΠΔΔ ή από τράπεζες1. Τέλος, υπάλληλος δεν είναι ο δικηγόρος, ακόμη κι αν εργάζεται στο δημόσιο τομέα με πάγια αντιμισθία. Σε περίπτωση πάντως που επικυρώνει έγγραφα ή μεταφράζει ξενόγλωσσα κείμενα μπορεί να θεωρηθεί υπάλληλος.

Αντιθέτως, υπάλληλοι θεωρούνται2 οι εφημέριοι της εκκλησίας, οι ιερωμένοι, οι μητροπολίτες, οι στρατιωτικοί, οι κρατικοί λειτουργοί, ο διευθυντής νοσοκομείου, ο ιατρός του ΕΣΥ, ο δημοτικός σύμβουλος, ο γενικός γραμματέας της περιφέρειας, ο δήμαρχος, τα μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ, οι ένορκοι στα ποινικά δικαστήρια, οι συμβολαιογράφοι, οι δικαστικοί επιμελητές, οι πραγματογνώμονες, το μέλος του ΔΣ ενός ΝΠΔΔ, ο διευθυντής παθολογικής κλινικής του ΚΑΤ, ιατρός προσληφθείς στις φυλακές, ο προϊστάμενος της πολεοδομίας, ο υπάλληλος της ΔΟΥ, ο αστυνομικός, ο δασικός υπάλληλος, οι υπάλληλοι του Ελληνικού Νηογνώμονα, οι υπάλληλοι της <<Κτηματολόγιο ΑΕ>> υπάλληλος ΔΕΗ, υπάλληλοι του Υπουργείου Συγκοινωνιών, τα μέλη της επιτροπής των Πανελληνίων. Παρά την κατάργηση του ΠΚ 263Α , υπάλληλοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν και οι εργαζόμενοι σε ΝΠΙΔ, όπου ο μοναδικός μέτοχος είναι το Ελληνικό Δημόσιο, ο δήμος ή το ΝΠΔΔ3.

Η υπαλληλική ιδιότητα πρέπει να υφίσταται κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης. Επομένως, δεν μας απασχολεί αν ο διορισμός υπαλλήλου κρίθηκε άκυρος ή ακυρώσιμος ή αν ο υπάλληλος έχασε την ιδιότητά του μετά την πράξη. Αν όμως ο διορισμός του υπαλλήλου κριθεί ανύπαρκτος από το δικαστήριο, τότε δεν θα τιμωρηθεί με τις διατάξεις για τη δωροληψία υπαλλήλου. Ακόμη, δεν έχει σημασία αν ο υπάλληλος είναι πλήρους ή μερικής απασχόλησης.

Παρατηρούμε εν κατακλείδι ότι η έννοια του υπαλλήλου στην ελληνική έννομη τάξη υπολείπεται της αντίστοιχης έννοιας που επιβάλλουν οι ενωσιακές επιταγές. Εν προκειμένω, δεν καλύπτονται από τις ανωτέρω διατάξεις οι περιπτώσεις δωροδοκίας αλλοδαπού υπαλλήλου, όπως συναγόταν ερμηνευτικά υπό το προϊσχύον ΠΚ 263Α.

Δείτε την αρθρογραφία του Βαγγέλη Ζαφειριάδη εδώ 

1. Κ. Χατζηκώστας σε Α. Ζαχαριάδη / Α.-Τ. Καζανά / Μ. Καϊάφα-Γκμπάντι / Ι. Ναζίρη / Θ. Παπακυριάκου / Κ. Χατζηκώστα / Ν. Χατζηνικολάου, Οικονομικό έγκλημα και διαφθορά στον δημόσιο τομέα, Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν.Σάκκουλας, σ.676.

2. Χ. Σατλάνης, Εισαγωγή στο Ποινικό Δίκαιο, Ειδικό μέρος, 2η έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σ.124.

3. ό.π., σ.121.