Απόφαση του ΔΕΕ της 10ης Δεκεμβρίου 2015 «Προδικαστική
παραπομπή, Χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης — Δικαστική συνεργασία
σε αστικές υποθέσεις, Κανονισμός (EK) 864/2007, Άρθρο 4,
παράγραφος 1, Έννοιες της “χώρας στην οποία επέρχεται η ζημία”, της
“ζημίας” και των “εμμέσων αποτελεσμάτων του ζημιογόνου γεγονότος”, Ζημία την
οποία υφίσταται προσωπικά μέλος της οικογενείας θανόντος σε τροχαίο ατύχημα, Εφαρμοστέο δίκαιο» στην υπόθεση C‑350/14, Florin Lazar, κατά Allianz SpA. Η
αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του
άρθρου 4,
παράγραφος 1, του κανονισμού (EK) 864/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και
του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2007, για το εφαρμοστέο δίκαιο στις
εξωσυμβατικές ενοχές («Ρώμη II») (ΕΕ L 199, σ. 40, στο εξής:
κανονισμός Ρώμη II). Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ
του Florin Lazar, κατοίκου Ρουμανίας, και της ιταλικής ασφαλιστικής εταιρίας
Allianz SpA σχετικά με αποζημίωση αφορώσα περιουσιακή και μη περιουσιακή ζημία
που αυτός υπέστη λόγω του θανάτου της θυγατέρας του σε τροχαίο ατύχημα που
συνέβη στην Ιταλία.
«Πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά το άρθρο 2 του
κανονισμού Ρώμη II, η «έννοια της ζημίας περικλείει όλες τις συνέπειες των
αδικοπραξιών». Ωστόσο, προς προσδιορισμό του εφαρμοστέου δικαίου σε
εξωσυμβατική ενοχή απορρέουσα από αδικοπραξία, το άρθρο 4,
παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού ορίζει ως εφαρμοστέο το δίκαιο της
χώρας όπου επέρχεται «η ζημία», ανεξαρτήτως της χώρας στην οποία συνέβη το
γενεσιουργό γεγονός της ζημίας αυτής και εκείνης ή εκείνων στις οποίες
επέρχονται «έμμεσα αποτελέσματα» του γεγονότος αυτού. Η ζημία που πρέπει να
λαμβάνεται υπόψη, προς προσδιορισμό του τόπου στον οποίο επέρχεται η ζημία,
είναι η άμεση ζημία, όπως τούτο προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 16 του
εν λόγω κανονισμού.
Σε περιπτώσεις προσωπικής ή περιουσιακής ζημίας, ο νομοθέτης
της Ένωσης διευκρίνισε, στην αιτιολογική σκέψη 17 του κανονισμού
Ρώμη II, ότι η χώρα όπου επέρχεται η άμεση ζημία είναι η χώρα εντός της
οποίας προκλήθηκε η προσωπική ή η περιουσιακή ζημία.
Επομένως, όταν είναι δυνατό να προσδιοριστεί η επέλευση
άμεσης ζημίας, πράγμα το οποίο συνήθως συμβαίνει στα τροχαία ατυχήματα, ο τόπος
της άμεσης ζημίας είναι το κρίσιμο συνδετικό στοιχείο για τον προσδιορισμό
του εφαρμοστέου δικαίου, ανεξαρτήτως των εμμέσων αποτελεσμάτων του ατυχήματος
αυτού. Εν προκειμένω, η ως άνω ζημία αποτελείται από τις σωματικές βλάβες που
προκαλέσαν τον θάνατο της θυγατέρας του F. Lazar, αυτή δε η ζημία επήλθε,
κατά το αιτούν δικαστήριο, στην Ιταλία. Οι ζημίες που υπέστησαν οι οικείοι του
θύματος πρέπει να λογίζονται ως έμμεσα αποτελέσματα του επίμαχου ατυχήματος της
κύριας δίκης, υπό την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του
κανονισμού Ρώμη II.
Η ερμηνεία αυτή επιβεβαιώνεται από το άρθρο 15,
στοιχείο στ΄, του εν λόγω κανονισμού, που προβλέπει ότι το εφαρμοστέο δίκαιο
είναι αυτό που ορίζει ποια είναι τα πρόσωπα τα οποία μπορούν να επικαλεστούν
ζημία, δεδομένου ότι το στοιχείο αυτό καλύπτει την επίμαχη περίπτωση της κύριας
δίκης, όπου οι οικείοι του θύματος υπέστησαν ζημία.
Πράγματι, όπως εξέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το
άρθρο 11, στοιχείο ζ΄, της προτάσεώς της κανονισμού του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές
ενοχές («ΡΩΜΗ II») [COM(2003) 427 τελικό], νυν άρθρο 15,
στοιχείο στ΄, του κανονισμού Ρώμη II, το εφαρμοστέο δίκαιο καθορίζει
επίσης τα άτομα που δικαιούνται αποκαταστάσεως της ζημίας την οποία αυτά
υπέστησαν προσωπικά. Η εν λόγω έννοια ρυθμίζει ιδίως το αν κάποιο άτομο πέραν
του «αμέσου ζημιωθέντος» μπορεί να επιτύχει αποκατάσταση της βλάβης την οποία
αυτό υπέστη «εξ ανακλάσεως», ως συνέπεια της ζημίας του θύματος. Η βλάβη αυτή
μπορεί να είναι ηθική, για παράδειγμα, η οδύνη που προκαλείται από τον θάνατο
οικείου, ή περιουσιακή, για παράδειγμα, η ζημία των τέκνων ή του συζύγου του
θανόντος.
Λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων αυτών, πρέπει καταρχάς να
προσδιοριστεί το εφαρμοστέο δίκαιο σε ένα νομικό γεγονός, ώστε να μπορεί στη
συνέχεια να προσδιοριστεί, βάσει αυτού, ποια είναι τα άτομα που υφίστανται
ζημία η οποία γεννά δικαίωμα αποκαταστάσεως.
Έτσι, η εφαρμογή του δικαίου του τόπου επελεύσεως της
άμεσης ζημίας διευκολύνει την επίτευξη του σκοπού, τον οποίο παραθέτει η
αιτιολογική σκέψη 16 του κανονισμού Ρώμη II, που συνίσταται στην
εξασφάλιση της δυνατότητας προβλέψεως του εφαρμοστέου δικαίου, αποφεύγοντας
παράλληλα το ενδεχόμενο κατατμήσεως του ζημιογόνου γεγονότος σε διάφορα μέρη
διεπόμενα από διαφορετικό κάθε φορά δίκαιο σε συνάρτηση με τον τόπο όπου
υφίστανται ζημία άλλα άτομα πέραν του αμέσου θύματος.
Από το σύνολο των ανωτέρω σκέψεων προκύπτει ότι στα
υποβληθέντα ερωτήματα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 4,
παράγραφος 1, του κανονισμού Ρώμη II έχει την έννοια ότι, προς
προσδιορισμό του εφαρμοστέου δικαίου σε εξωσυμβατική ενοχή απορρέουσα από
τροχαίο ατύχημα, οι ζημίες που συνδέονται με τον θάνατο ατόμου εξαιτίας ενός
τέτοιου ατυχήματος εντός του κράτους μέλους του δικάζοντος δικαστηρίου, τις
οποίες υφίστανται οι οικείοι του θύματος αυτού που κατοικούν εντός άλλου
κράτους μέλους, πρέπει να χαρακτηρίζονται ως «έμμεσα αποτελέσματα» του ως άνω
ατυχήματος, υπό την έννοια της εν λόγω διατάξεως». (curia.europa.eu)
Σχόλια