Αναδιαρρύθμιση κτηρίου Κεράνη για τη στέγαση των δικαστηρίων Πειραιά

Με την απόφαση του ΣτΕ 1113/2015 (Τμ. Ε΄) έγινε δεκτή αίτηση ακυρώσεως, με την οποία ζητήθηκε η ακύρωση της: α) της 62577/12.12.2013 αποφάσεως του Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ και Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με θέμα: «Καθορισμός πολεοδομικών και κτιριοδομικών όρων, κατά παρέκκλιση από κάθε κείμενη διάταξη, για το έργο “Αναδιαρρύθμιση των χώρων του κτιρίου των παλαιών καπναποθηκών ΚΕΡΑΝΗΣ, επί της οδού Θηβών, στον δήμο Αγ. Ι. Ρέντη, για την κάλυψη των αναγκών στέγασης Δικαστικών Υπηρεσιών Πειραιά
και λοιπών Δημοσίων Υπηρεσιών”» (ΑΑΠ 459/17.12.2013) και β) της παράλειψης της Διοικήσεως να εκδώσει την απαιτούμενη από το άρθρο 2 του ν. 4014/2011 απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για το εν λόγω έργο.
Συγκεκριμένα, με την ως άνω απόφαση κρίθηκε ότι η προβλεπομένη παρέκκλιση από τη συνήθη διαδικασία έκδοσης οικοδομικών αδειών για δικαστικές και σωφρονιστικές εγκαταστάσεις, οι οποίες δεν εξαιρούνται κατά τα λοιπά από την τήρηση της πολεοδομικής, χωροταξικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, δεν συνιστά παραβίαση της καθιερουμένης στο άρθρο 26 του Συντάγματος αρχής της διακρίσεως των λειτουργιών, αλλά πρόβλεψη άλλων διοικητικών οργάνων αντί των υπηρεσιών δόμησης των Δήμων ή του ΥΠΕΚΑ, για την έκδοση της σχετικής οικοδομικής αδείας, η οποία δικαιολογείται από τη σημασία που αποδίδει ο νομοθέτης στην εκτέλεση έργων αναγκαίων για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων των δικαστικών και σωφρονιστικών καταστημάτων, τα οποία άλλωστε παρουσιάζουν και τεχνικές ιδιαιτερότητες, που αντιμετωπίζονται από τη σχετική τεχνική Υπηρεσία.
Παρομοίως, η θέσπιση των αναγκαίων, ως εκ της φύσεως και λειτουργίας των εγκαταστάσεων αυτών, παρεκκλίσεων δεν εγείρει ζήτημα προσβολής της αρχής της ισότητος, αφού η εξαίρεση αυτών από τους γενικούς ισχύοντες όρους και περιορισμούς δομήσεως για λόγους δημοσίου συμφέροντος είναι προφανώς δικαιολογημένη από τη σημασία που αποδίδει ο νομοθέτης στην εκτέλεση έργων αναγκαίων για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων δικαστικών και σωφρονιστικών καταστημάτων και την ανάγκη απλοποίησης των σχετικών διαδικασιών.
Η απόφαση δέχθηκε περαιτέρω ότι η δυνάμει της διατάξεως του άρθρου 5 παρ. 7 περ. στ΄ του ν. 2408/1996 παρεχομένη εξουσιοδότηση προς τους Υπουργούς ΠΕΧΩΔΕ και Δικαιοσύνης να ορίσουν, κατά παρέκκλιση από κάθε κείμενη διάταξη, πολεοδομικούς και κτιριοδομικούς όρους, υπό την προϋπόθεση ότι οι εγκρινόμενες παρεκκλίσεις κρίνονται αναγκαίες ως εκ της φύσεως και λειτουργίας των σωφρονιστικών καταστημάτων και δικαστικών κτιρίων, είναι ειδική και ορισμένη, διότι αφορά συγκεκριμένο ζήτημα (παρεκκλίσεις από πολεοδομικούς και κτιριοδομικούς όρους) και έχει ως όριο το αναγκαίο των παρεκκλίσεων σε σχέση με τη φύση και λειτουργία των ως άνω ειδικών κτιρίων, ως εκ τούτου δε δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 43 παρ. 2 του Συντάγματος.
Για την πραγματοποίηση νέου έργου, που κατατάσσεται σε ομάδα κατηγορίας έργων του άρθρου 3 του ν. 1650/1986 ή για την επέκταση, εκσυγχρονισμό ή τροποποίηση υφισταμένου τέτοιου έργου απαιτείται να τηρηθεί προηγουμένως διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, η οποία ολοκληρώνεται με την έκδοση της αποφάσεως που εγκρίνει τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου.
Κατ΄ εξαίρεση από τον κανόνα αυτό, σε περίπτωση επέκτασης (ή εκσυγχρονισμού) υφισταμένου έργου, δεν απαιτείται πριν την πραγματοποίηση της επεκτάσεως να τηρηθεί η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, αν η Διοίκηση, πριν την έναρξη των εργασιών, βεβαιώσει με έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξεως, ότι από την τροποποίηση του υφισταμένου έργου δεν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις που έχει το έργο στο περιβάλλον. Η πράξη αυτή πρέπει να εκδίδεται από τα ίδια όργανα που είναι αρμόδια για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων του έργου αυτού, χωρίς όμως ν΄ απαιτείται και τήρηση της διαδικασίας που προηγείται της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Η πράξη αυτή, εν όψει της σπουδαιότητας και των συνεπειών της, θα πρέπει να είναι πλήρως και εμπεριστατωμένως αιτιολογημένη και να στηρίζει την κρίση της σε συγκεκριμένα κριτήρια που ανάγονται: α) στα χαρακτηριστικά του έργου της επέκτασης, όπως ιδίως, ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας, το μέγεθος του έργου και οι κίνδυνοι ρύπανσης, οχλήσεων και ατυχημάτων, β) στα χαρακτηριστικά των περιοχών, όπου επεκτείνεται το υφιστάμενο έργο, όπως ιδίως οι χρήσεις γης, η περιβαλλοντική ευαισθησία των περιοχών αυτών λόγω ύπαρξης υγροτόπων, βιοτόπων, παράκτιων και δασικών περιοχών, προστατευόμενων φυσικών περιοχών, πυκνοκατοικημένων περιοχών και τοπίων ιστορικής, πολιτιστικής και αρχαιολογικής σημασίας και γ) στα χαρακτηριστικά των ενδεχομένων επιπτώσεων από την επέκταση του υφισταμένου έργου, όπως ιδίως η έκταση, το μέγεθος, η πιθανότητα, η πολυπλοκότητα, η διάρκεια, η συχνότητα και η αναστρεψιμότητα των επιπτώσεων.
Για την ταυτότητα του νομικού λόγου, έγινε επίσης δεκτό ότι υπό το φως της Οδηγίας 85/337/ΕΚ, που εγγυάται την προηγούμενη εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εφ΄ όσον κατά την αρχική αδειοδότηση έργου αυτό δεν υπήγετο στη συγκεκριμένη Οδηγία, αλλ΄ εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της κατά το στάδιο τροποποίησης ή επέκτασης, τότε προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της Οδηγίας, πρέπει να τηρηθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης στο στάδιο αυτό, πολλώ μάλλον αν πρόκειται για ουσιώδη τροποποίηση αρχικού έργου. Η νέα χρήση του επίμαχου κτιρίου για στέγαση δικαστηρίων συνεπάγεται δημιουργία αιθουσών ακροατηρίου, δηλαδή χώρων «συνάθροισης κοινού» κατ΄ άρθρο 4 παρ. 1 περ. ΙΓ του Κτιριοδομικού Κανονισμού και συρροή στην περιοχή μεγάλου αριθμού προσώπων (δικαστών, δικηγόρων, διαδίκων, υπαλλήλων), η οποία κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας επιβαρύνει τις κυκλοφοριακές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής, διαφοροποιώντας ουσιωδώς τη νέα χρήση του κτιρίου έναντι της μέχρι σήμερα προβλεπομένης χρήσεως απλώς ως «κτιρίου στέγασης δημοσίων υπηρεσιών» κατ΄ άρθρο 3 παρ. 1 περ. ΙΘ του Κτιριοδομικού Κανονισμού.
Επομένως, το δικαστήριο δέχθηκε ότι οι προβλεπόμενες στην προσβαλλομένη πράξη εργασίες αναδιαρρύθμισης των χώρων του υφισταμένου «κτιρίου γραφείων» για την κάλυψη των αναγκών στέγασης Δικαστικών Υπηρεσιών Πειραιά, συνολικής επιφάνειας άνω των 20.000 τ.μ., εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 85/337/ΕΚ και απαιτείται τήρηση διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, δεδομένου ότι αποτελούν ουσιώδη τροποποίηση του αρχικού έργου, για το οποίο δεν είχε τηρηθεί η ως άνω διαδικασία. Κατά τη διαδικασία αυτή, αναμένεται να διερευνηθούν και τα ζητήματα προσβασιμότητας του επίμαχου κτιρίου για την κάλυψη των αναγκών στέγασης των δικαστηρίων Πειραιά, τα οποία καλύπτουν και νησιά Αργοσαρωνικού, όπως και των επιπτώσεων του έργου από κυκλοφοριακής απόψεως, σε σχέση με τις προβλέψεις του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας.

Απόδοση: Σοφία Ε. Παυλάκη, Δικηγόρος
(Δημοσίευση της απόφασης στο περιοδικό Περιβάλλον & Δίκαιο, τεύχος 3/2015)
 __________________________________________
Βλ. ΣτΕ 1113/2015 (Τμ. Ε΄) σε περιοδικό «Περιβάλλον & Δίκαιο» τ. 3/2015 σ. 442. Η υπόθεση αφορά εφαρμογή των εξής διατάξεων: ν. 3986/2011, ν. 3985/2011, ν. 3581/2007, άρθρα 1-2, 4, 6 ν. 4014/2011 (A΄ 209), κυα 62577/12.12.2013 (ΑΑΠ 459/17.12.2013), υα 1958/13.1.2012 (Β΄ 21/13.1.2012), υα 80635/24.9.2013 (Β΄ 2491), απόφ. ΔιυπΕπιτρ ΑναδιαρθρΑποκρ 186/6.9.2011 (Β΄ 261), απόφ. ΔιυπΕπιτρ ΑναδιαρθρΑποκρ 224/5.11.2012 (Β΄ 3006), άρθρα 5 (§ 7στ΄) ν. 2408/1996 (Α΄ 104), 6, 12, 29 ν. 4277/2014 (Α΄ 156), 3 ν. 1650/1986, Οδηγία 85/337/ΕΚ, άρθρα 3 (§ 1 περ. ΙΘ), 4 (§ 1 περ. ΙΓ) υα 3046/304/30.1/3.2.1989 (Κτηριοδομικός Κανονισμός - Β΄ 59), 4 (§ 1), 26, 43 (§ 2) Συντ.

Σχόλια